صنعت لبنیات، به ویژه تولید ماست، از جمله صنایع پرطرفدار و پر سود در حوزه کشاورزی و دامداری محسوب می شود. ماست یکی از فرآورده های پرمصرف لبنی در سبد غذایی ایرانیان است و همین امر سبب شده سرمایه گذاری در خط تولید ماست، چه به صورت سنتی و چه به صورت نیمه صنعتی، توجه بسیاری از علاقه مندان به حوزه تولید مواد غذایی را به خود جلب کند.
در این صفحه، ضمن معرفی تجهیزات ضروری برای راه اندازی خط تولید ماست بندی، نکات فنی و شرایط راه اندازی یک واحد ماست بندی سنتی، اطلاعاتی درباره بازده اقتصادی، نیازمندی های زیرساختی و سودآوری این کسب و کار ارائه خواهد شد.
ماست بندی سنتی در ایران سابقه ای دیرینه دارد. با پیشرفت تکنولوژی، امروزه این صنعت به صورت نیمه صنعتی و صنعتی نیز توسعه یافته و با بهره گیری از ماشین آلات مدرن، ظرفیت تولید، کیفیت محصول و بهداشت فرآیند را ارتقاء داده است. راه اندازی خط تولید ماست نه تنها به تأمین نیاز داخلی کمک می کند، بلکه می تواند منبعی برای صادرات محصولات لبنی نیز باشد.
راه اندازی یک خط تولید ماست نیازمند گذر از چند مرحله اساسی است:
تجهیزات مورد استفاده در یک کارگاه یا واحد تولید ماست بستگی به ظرفیت تولید روزانه، فضای موجود و نوع محصولات دارد. در ادامه به معرفی تجهیزات پر کاربرد در یک ماست بندی با ظرفیت 500 تا 3000 لیتر در روز می پردازیم:
1. وان دریافت شیر خام
جهت جمع آوری شیر خام ورودی و آماده سازی برای انتقال به خط تولید. ظرفیت استاندارد وان ها حدود 400 کیلوگرم است.
2. باسکول توزین شیر
برای سنجش دقیق شیر دریافتی، باسکول دیجیتال صنعتی تا ظرفیت 500 کیلوگرم استفاده می شود.
3. پمپ انتقال و فیلتر تصفیه شیر
جهت انتقال شیر از وان به پروسس تانک و حذف نا خالصی های فیزیکی موجود در شیر.
4. شیر سردکن استیل
این دستگاه با کمپرسور قدرتمند و همزن فولادی، شیر را در دمای مناسب نگهداری می کند تا قبل از پخت دچار فساد نگردد.
5. پروسس تانک با همزن گیربکسی
پروسه حرارت دهی، پاستوریزاسیون و کنترل دمای شیر در این مخزن انجام می شود. همزن گیربکسی 1 اسب بخار با دور مناسب موجب یکنواختی دمای کل شیر می گردد.
6. آیس بانک
خنک سازی سریع شیر پس از حرارت دهی، با استفاده از سیستم آیس بانک انجام می شود که ظرفیت آن متناسب با خط تولید انتخاب می شود.
7. پمپ همگن سازی و انتقال
برای یکنواخت سازی شیر و انتقال آن به گرمخانه، از پمپ های سیرکولاسیون تمام استیل استفاده می شود.
8. دوغ سردکن
جهت تولید و نگهداری دوغ سنتی، استفاده از دستگاه دوغ سردکن با ظرفیت مناسب ضروری است.
9. میکسر سرشیر و دوغ زن
این دستگاه برای تولید سرشیر، کره و ترکیب یکنواخت مواد اولیه در فرآورده های مختلف به کار می رود.
10. خمیر گیر استیل
جهت آماده سازی مخلوط های خاص لبنی مانند کشک، قره قوروت و ... در واحدهای متنوع لبنیات.
11. سردخانه لبنیات
جهت نگهداری محصولات تولیدی در دمای بالای صفر. معمولاً در ابعاد 2×3 متر با ارتفاع 2,2 متر طراحی می شود.
12. گرمخانه
جهت عمل آوری ماست با دمای کنترل شده. این فضا به صورت محفظه عایق دار و قابل کنترل ساخته می شود.
13. سپراتور رومیزی
برای جدا کردن چربی شیر و تولید خامه. نمونه های وارداتی 120 الی 140 لیتری از کیفیت بالایی برخوردارند.
14. تجهیزات تست شیر
لوازم سنجش کیفیت شیر خام برای اطمینان از سلامت اولیه و درصد چربی آن پیش از فرآوری.
امکانات و زیرساخت های لازم برای کارگاه ماست بندی
راه اندازی یک واحد ماست بندی موفق، علاوه بر تجهیزات فنی، نیازمند برخی زیرساخت های پایه نیز هست:
کارگاه های لبنیات سنتی می توانند تنوع گسترده ای از فرآورده های لبنی را عرضه کنند، از جمله:
در صورتی که ماست بندی همراه با فضای فروش باشد، تجهیزاتی مانند یخچال ویترینی، یخچال فریزر ایستاده، صندوقی، ویترین، قفسه، ترازو دیجیتال و ابزار بسته بندی مورد نیاز خواهند بود.
برآورد هزینه راه اندازی
هزینه کلی راه اندازی یک کارگاه ماست بندی سنتی بستگی به ظرفیت، نوع تجهیزات، برند سازنده و شرایط نصب دارد. بر اساس برآوردهای فعلی:
با توجه به قیمت تمام شده کمتر، هزینه های پایین تر نسبت به کارخانه های بزرگ و همچنین استقبال مصرف کنندگان از لبنیات سنتی، میزان سود در کارگاه های تولید ماست سنتی بالا و رقابتی است. البته مدیریت صحیح، کنترل کیفیت محصول و بازاریابی مناسب از عوامل کلیدی موفقیت هستند.
همچنین پیشنهاد میکنیم صفحه مخزن استیل را مطالعه کنید.
